บารมี (บาลี: pāramī; สันสกฤต:
pāramitā) ปฏิปทาอันยวดยิ่ง
คุณธรรมที่ประพฤติปฏิบัติอย่างยิ่งยวด คือ ความดีที่บำเพ็ญอย่างพิเศษ
เพื่อบรรลุซึ่งจุดหมายอันสูง เช่น พระพุทธเจ้า พระอสีติมหาสาวก เป็นต้น
เถรวาท
ในนิกายเถรวาทมี 10
อย่าง จึงเรียกว่า ทศบารมี หรือ บารมี ๑๐ คือ กำลังใจที่ต้องทำให้เต็ม ไม่พร่อง 10 นี้ได้แก่
ทาน การให้
ศีล การรักษาศีลให้เป็นปกติ
เนกขัมมะ การออกจากกาม
ปัญญา ความรู้
วิริยะ ความเพียร
ขันติ ความอดทนอดกลั้น
สัจจะ ความตั้งใจจริง เอาจริง จริงใจ
อธิษฐาน ความตั้งใจมั่น ไม่เปลี่ยนแปลง
เมตตา ความรักด้วยความปรานี
อุเบกขา ความวางเฉย
มหายาน
พระสูตรมหายาน เช่น ปรัชญาปารมิตาสูตร
สัทธรรมปุณฑรีกสูตร เป็นต้น ถือว่าบารมีมี 6 ประการได้แก่
ทาน
ศีล
ขันติ
วิริยะ
ฌาน
ปัญญา
แต่ในคัมภีร์ทศภูมิกสูตร ได้เพิ่มอีก 4 ข้อ
รวมเป็นบารมี 10 4 ข้อนั้นได้แก่
อุบาย
ปณิธาน
พละ
ญาณ