ข้าวสารเสก
ถือเป็นเครื่องประกอบพิธีกรรมทางไสยศาสตร์ไทยโบราณ
สามารถใช้ได้หลายประการแล้วแต่วัตถุประสงค์ ดังเช่นในวรรณคดีเรื่องขุนช้างขุนแผน
ขุนแผนได้ใช้ข้าวสารที่ย้อมว่านยาเป็นเครื่องมือประกอบเมื่อจะสะกดขึ้นเรือนขุนช้าง
ซึ่งเมื่อจุดตามเทียนอาคมสำหรับสะกดไว้ที่รั้วบ้านหรือนอกชานแล้ว
ก็ซัดข้าวสารย้อมว่านยาที่ปลุกเสกแล้วขึ้นไปบนหลังคาเรือน
เชื่อว่าจะสะกด
คนบนเรือนให้หลับใหล
อีกประการเรียกว่าข้าวพิรอด
คือข้าวเปลือกที่รอดผ่านพ้นกรรมวิธีการตำ ร่อน สีข้าว
และการหุงจนมาปรากฏในจานข้าวได้ โบราณนับถือกันว่าเป็นของดี มีคุณทางแคล้วคลาด
มักเก็บไว้ปลุกเสกเพื่อทำเป็นเครื่องรางโดยเย็บถุงเล็กๆ ใส่ไว้ อนึ่ง
ผู้เรืองอาคมมักใช้ข้าวสารเสกเพื่อกำราบฤทธิ์ของวิญญาณร้าย
โดยเชื่อว่าเมื่อซัดถูกภูตพรายจะต้องเร่งหลีกหนีไป มิฉะนั้นจะต้องแหลกเป็นจุณ
ข้าวสารเสกอาจใช้ในพิธีการทำเสน่ห์ได้อีกด้วยโดยใช้ข้าวสารตกก้นครก
ซึ่งก็คือข้าวสารที่ตกหลงอยู่ในครกตำข้าวแบบสมัยก่อน
มาแช่น้ำมันหอมปลุกเสกแล้วเอาไว้ดีดใส่ผู้ที่ปรารถนา
เชื่อว่าจะทำให้หลงใหลในตัวผู้กระทำ