สัพพะสัตตะหิตัตถายะ ตัง ต์วัง คัณหาหิ เทวะเต
ปะริวัชเช
ราชะทัณเฑ อะมะนุสเสหิ ปาวะเก
พะยัคเฆ
นาเค วิเส ภูเต อะกาละมะระเณนะ วา
สัพพัส์มา
มะระณา มุตโต ฐะเปต์วา กาละมาริตัง
ตัสเสวะ
อานุภาเวนะ โหตุ เทโว สุขี สะทา
สุทธะสีลัง
สะมาทายะ ธัมมัง สุจะริตัง จะเร
ตัสเสวะ
อานุภาเวนะ โหตุ เทโว สุขี สะทา
ลิกขิตัง
จินติตัง ปูชัง ธาระณัง
วาจะนัง คะรุง
ปะเรสัง
เทสะนัง สุต์วา ตัสสะ อายุ
ปะวัฑฒะตีติ ฯ
ในสมัยหนึ่งพระบรมศาสดาเสด็จประทับอยู่เหนือพระแท่นศิลาอาสน์ภายใต้ต้นปาริกชาติ
ณ ดาวดึงส์พิภพ ตรัสพระสัทธรรม เทศนา อภิธรรม 7 คัมภีร์ โปรดพุทธมารดา
ในกาลครั้งหนึ่งนั้นมีเทพบุตรองค์หนึ่ง นามว่าสุปติฏฐิตา ได้เสวยทิพย์สมบัติอยู่ชั้นดาวดึงส์มาช้านาน
ก็อีก 7 วัน จะสิ้นบุญจุติจากดาวดึงส์
ลงไปอุบัติในนรกเสวยทุขเวทนาอยู่ตลอดแสนปี
ครั้นสิ้นกรรมในนรกนั้นแล้วก็จะไปบังเกิดเป็นสัตว์ดิรัจฉาน 7
จำพวก เสวย วิบากกรรมอยู่ 500 ชาติ ทุก ๆ จำพวก
ยังมีเทพบุตรองค์หนึ่งชื่อว่า
อากาสจารินี ซึ่งเป็นผู้รู้บุรพกรรมของ สุปติฏฐิตาเทพบุตร
อาศัยความคุ้นเคยสนิทสนมกลมเกลียวกันตั้งแต่ครั้งเป็นมนุษย์
เคยได้รักษาอุโบสถศีลด้วยกันในอดีตชาติล่วงมาแล้ว
มองเห็นอกุศลกรรมตามทัน
จะสนองผลแก่สหายของตนก็มีจิตปรานีใคร่จะอนุเคราะห์ จึงเข้าไปสู่สำนักของสุปติฏฐิตาเทพบุตร
แล้วก็บอกเหตุที่จะสิ้นอายุภายในอันเร็ว ๆ นี้ ตลอดทั้งที่จะไปเกิดในนรก
ครั้นพ้นจากนรกแล้ว
จะต้องไปกำเนิดสัตว์ดิรัจฉานให้ทราบสิ้นทุกประการ ฝ่ายสุปติฏฐิตาเทพบุตร
ได้ทราบเหตุดังนั้นแล้ว ก็มีความสะดุ้งตกใจกลัว คิดปริวิตก บุพนิมิต 4
ประการ คือ
- ดอกไม้ทิพย์ร่วงโรย
ประการหนึ่ง
- สรีระ
ร่างกายมัวหมองไม่ผ่องใส ประการหนึ่ง
- ผ้าทิพย์ภูษา
เครื่องทรงเศร้าหมองไม่ผ่องใส ประการหนึ่ง
- ครั้งทรงผ้าสไบเข้าก็ร้อนกระวนกระวายไปประการหนึ่ง
บุพพนิมิตเหล่านี้ก็ปรากฏแก่สุปติฏฐิตาเทพบุตร บุพพนิมิต 4
ประการนี้ ปรากฏแก่เทพบุตรหรือเทพธิดาองค์ใดแล้ว เทพบุตรธิดาองค์นั้น
จะต้องจุติจากเทวโลกอย่างแน่นอน
เมื่อ สุปติฏฐิตาเทพบุตร
ทราบชัดเจนเช่นนั้นแล้ว ก็ไม่นิ่งนอนใจใคร่จะหาเครื่องป้องกัน
จึงเข้าไปสู่สำนักท้าวอเมรินทราธิราชเจ้า ถวายอภิวาทแล้วกราบทูลเหตุการณ์ให้ทรงทราบ
แล้วทูลอ้อนวอนขอชีวิตในสำนักอมรินทร์ โดยอเนกปริยายท้าวเธอตรัสตอบว่า
ชื่อว่าความตายนี้เราเห็นผู้ใหญ่ในสรวงสวรรค์
ก็ไม่อาจห้ามบุพกรรมอันมีกรรมแรงนี้ได้
เราเห็นอยู่แต่องค์สมเด็จพระผู้มีพระภาคเจ้า ผู้เป็นที่พึ่งของสัตว์โลกทั่ว 3 ภพ
พระองค์เสด็จประทับอยู่ใต้ต้นปาริกชาติ มาเราจะพาเข้าเฝ้ากราบทูลอาราธนา
ให้พระองค์ทรงช่วยเหลือ
สุปติฏฐิตาเทพบุตร
ถือเครื่องสักการบูชาตามเสด็จท้าวอมรินทราธิราช
เข้าสำนักพระมหามุนีนาถพระศาสดาจารย์แล้ว กราบทูลเหตุการณ์เหล่านั้น ให้พระองค์ทรงทราบโดยสิ้นเชิง
แล้วพระองค์ทรงแสดงบุพกรรมของ สุปติฏฐิตาเทพบุตร
องค์นี้เกิดเป็นมนุษย์มีความเห็นผิด เป็นผู้ประมาทตั้งอยู่ในมิจฉาทิฐิ
เป็นพรานฆ่าเนื้อเบื่อปลา เป็นผู้มีใจแข็งกระด้าง ตบตีบิดามารดาต่อสมณะชีพราหมณ์
ไม่ลุกรับนิมนต์ให้อาสนะที่นั่งภิกษุสงฆ์ผู้เข้าไปสู่สำนัก
แม้เห็นแล้วก็ทำเป็นไม่เห็นเสีย
ด้วยวิบากผลอกุศลกรรมอันนี้ตามทันเข้า
สุปติฏฐิตาเทพบุตรจึงได้ไปเกิดในนรกตลอดแสนปี
ครั้นพ้นจากนรกขึ้นมาก็จะไปกำเนิดแห่งสัตว์ 7 จำพวก คือเป็นแร้ง เป็นรุ้ง
เป็นกา เป็นเต่า เป็นหนู เป็นสุนัข และเป็นคนหูหนวกตาบอดอย่างละ 500 ชาติ ด้วยอำนาจอกุศลกรรมนั้นแหละ ขอมหาบพิตรจงทราบด้วยประการฉะนี้
เมื่อท้าวอมรินทร์ทรงทราบแล้ว
ก็มีความเมตตาสงสารแก่สุปติฏฐิตาเทพบุตร ยิ่งนัก
จึงกราบทูลให้พระองค์ทรงแสดงพระสัจธรรมเทศนาอันจะเป็นที่พึ่งแก่สัตว์โลก
ช่วยชีวิตเทพบุตรองค์นี้ไว้ไม่ให้ตายลงภายใน 7 วันนี้
สมเด็จพระบรมศาสดาจึงตรัสเทศนาคาถาอุณหิสสวิชัย มีใจความดังต่อไปนี้
อตฺถิ อุณฺหิสฺสวิชโย ธมฺโม โลเก
อนุตฺตโร สพฺพสตฺตหิตตฺถาย ตํ ตฺวํ คณฺหาหิ เทวเต ปริวชฺเช ราชทณฺเฑ อมนุสฺเสหิ
ปาวเก พยคฺเฆ นาเค วิเสภูเต อกาลเรเณน วา สพฺพสฺมา มรณา มุตฺโต ฐเปตุวา กาลมาริตํ
ตสฺเสว อานุภาเวน โหตุ เทโว สุขี สทาสุทฺธสีลํ สมทาย ธมฺมํ สุจริตํ จเร ตสฺเสว
อานุภาเวน โหตุ เทโว สุขี สทา ลิกฺขิตตํ ปูชํ ธารณํ วาจนํ ครุ ปเรสํ สุตฺวา ตสฺส
อายุปวฑฺฒตีติ ฯ
ดูกรเทวดาทั้งหลาย พระธรรมนี้ชื่อว่าอุณหิสสวิชัย
เป็นยอดแห่งพระธรรมทั้งหลายเป็นประโยชน์แก่สัตว์ทั้งมวล
ท่านจงเอาพระธรรมนี้เป็นที่พึ่ง อุตสาห์สวดบ่นสาธยายทุกเช้าค่ำ
ย่อมห้ามเสียซึ่งภัยทั้งปวง อันจะเกิดขึ้นจากผีปิศาจหมู่พยัคฆางูใหญ่น้อย
และพญาเสนาอำมาตย์ทั้งหลายจะไม่ตาย ผู้ใดได้เขียนไว้ก็ดี ได้ฟังก็ดี
ได้สวดมนต์ภาวนาอยู่ทุกวันก็ดี จะมีอายุยืน ดูกรเทวดา ทั้งหลายท่านจงมีความสุขเถิด
อนึ่งบุคคลผู้ใดบูชาแก้วทั้ง 3 คือ
พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ นี้เป็นยาอันอุดม
ย่อมคุ้มครองผู้นั้นให้พ้นจากทุกข์ภัยพยาธิทั้งปวง ด้วยอำนาจพระอุณหิสสวิชัยนี้
จะรักษาคุ้มครองให้ชีวิตของท่านเจริญสืบต่อไป ท่านจงรักษาไว้ให้มั่นอย่าให้ขาดเถิด
เมื่อจบพระสัทธรรมเทศนาลง
เทวดาทั้งหลายมีท้าวอมรินทร์เป็นประธาน ได้ดื่มรสแห่งพระสัทธรรมเป็นอันมาก ฝ่าย
สุปติฏฐิตาเทพบุตร มีจิตน้อมไปตามกระแสแห่งพระธรรมเทศนานั้น ได้กลับอัตภาพใหม่ คือ
มีกายอันผ่องใส เป็นเทวบุตรหนุ่มคืนมาแล้วจะมีอายุยืนตลอดไปถึงพระพุทธพระนามว่า
ศรีอริยเมตไตรย ลงมาตรัสจึงจะจุติจากเทวโลกลงมาสู่มนุษย์โลก
เป็นพระอรหันตขีณาสวะองค์หนึ่ง ดังนั้นขอพุทธบริษัททั้งหลาย
จงสำเนียกไว้ในใจแล้วประพฤติปฏิบัติในพระคาถา อุณหิสสวิชัย
ก็จะสมมโนมัยตามความปรารถนาทุกประการ
พระไตรปิฎก
เล่มที่ ๒๕ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๑๗
ขุททกนิกาย
ขุททกปาฐะ-ธรรมบท-อุทาน-อิติวุตตกะ-สุตตนิบาต จวมานสูตร